Dany DeprezThe Gaze (de blik)
2005
in coproductie met Contour Mechelen vzw en VAF
 |
 |
 |
 |
 |
 |
°1957, Brugge
leeft in Gent
In het eerste deel wordt het tafereel geregistreerd vanuit het standpunt van de kleine kinderfiguurtjes in het schilderij en meteen door hun ogen ook vertaald naar onze tijd.
In een tweede deel wordt de camera de blik van de moeder, Maria, een jonge vrouw op de vlucht voor geweld die een bevalling in moeilijke omstandigheden achter de rug heeft. De toeschouwer kan, op koptelefoons, discreet meeluisteren naar haar inwendige monoloog (een tekst van de Gentse filosoof Marc De Kesel).
Dany Deprez is filmmaker en plastisch kunstenaar, maar hij maakte de jongste jaren ook een aantal video-installaties in het kader van verschillende tentoonstellingsprojecten. Zo realiseerde hij in 2003 voor het Cultureel Centrum van Strombeek zijn video God. Dit was zijn eerste samenwerking met Marc De Kesel die de basistekst schreef voor de 4 video-onderdelen. In 2004 nodigde curator Moritz Küng hem uit voor het proiect ‘Schöner Wohnen’ in Waregem. Hij toonde daar de videofilm Cahier sur James, een montage van travelbeelden opgenomen vanuit het standpunt van een vrouw. De voice-off-tekst is het (fictieve) dagboek van een vrouw die James heeft gekend en haar relatie met hem reveleert, ook weer een tekst van Marc De Kesel. Met Remains deed Dany Deprez vorig jaar al een eerste poging om video te verbinden met de geschiedenis van de schilderkunst. In Mechelen heeft hij een tweede goede gelegenheid daartoe gevonden.
Dany Deprez: “Ik kwam onder de indruk van de Mechelse Sint-Janskerk en haar barokke iconen, meer bepaald De Aanbidding der Wijzen van Rubens, het centrale deel van de magistrale triptiek. Vooral de blikken intrigeren me: de blikken van de figuren in het schilderij en zeker de blik van de enige vrouw, Maria; ook de manier waarop de kunstenaar door de beeldcompositie en het spel van licht en schaduw, als een regisseur, de blik van de toeschouwer dirigeert.”
Hoe kan het mystieke, het magische dat hier zo sterk aanwezig is, dat uit alle ogen straalt, in actuele termen worden omgezet? Dat is de uitdaging die Deprez aangaat. Hij opteert voor meer dan één vorm van interactie, niet alleen tussen de zeventiende-eeuwse schilderkunst en het moderne medium video, maar ook tussen beeld en (literaire) tekst.
In sfeer en koloriet benaderen de bewegende beelden zo dicht mogelijk het barokschilderij. Deprez haalt uit de barokkunst ook dat typische procédé van de toekijkende kinderfiguurtjes. Hij maakt er hedendaagse kinderen van die vanuit hun fantasie het thema van de drie koningen naspelen. Dat is op de zes kleine monitoren te zien. Op het grote scherm dringt Deprez als het ware binnen in het schilderij en duikt hij in de fictie: hoe voelt die vrouw zich die is moeten vluchten voor een moordende soldatentroep en kortgeleden in primitieve omstandigheden een kind heeft gebaard, welke gedachten schieten haar door het hoofd als ze die vreemde figuren op zich af ziet komen en hun nieuwsgierige blikken op zichzelf en haar kind voelt neerkomen?
Mede door de ondersteuning met tekst van Marc De Kesel (te beluisteren op koptelefoon), wordt de kijker ertoe gebracht de plaats in te nemen van de centrale moederfiguur, Maria. Haar woorden overstijgen de historiciteit en de anekdotiek van het geschilderde tafereel en bieden een hedendaagse reflectie op vrouw-zijn en moederschap in moeilijke omstandigheden.